"...มันเกิดอะไรขึ้น เราต้องมาตั้งคำถามกับตัวเราเองว่าเราผิดพลาดตรงไหน เราก้าวพลาดตรงไหน เราก้าวผิดพลาดหรือว่าเขาก้าวเร็วกว่า เรื่องแย่ๆ ประเทศเรามีครบ ทั้งความขัดแย้ง รัฐประหาร เรามีครบ เราใช้การแบ่งแยกแล้วปกครอง (divide and rule) ทำให้แตกแยกแล้วปกครอง ทำให้โง่แล้วปกครองง่าย ทำให้คนไม่รู้แล้วปกครองง่าย ใช้กันมาตลอด divide and rule ทุกวันนี้ก็ยังใช้อยู่ ใครคิดสวนทางอะไรขึ้นมานี่ไม่ได้เลย ฉลาดกว่าไม่เอา"
"กระบวนการยุติธรรมไม่ได้มี ๒ มาตรฐาน เพราะไม่มีมาตรฐานเลย"
โดย ศ.ดร.คณิต ระบุว่า กระบวนการยุติธรรมไทยมีปัญหามานาน และมีปัญหาทั้งระบบ โดยมีสาเหตุสำคัญ ๒ ประการ คือ การที่ศาลยุติธรรมวางเฉย ซึ่งขัดกับหลักกฎหมาย และความไม่เข้าใจองค์กรอัยการ พร้อมระบุว่า สาเหตุที่ทำให้เกิด ป.ป.ช. และศาลฎีกา แผนกคดีอาญาของผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองนั้นมาจากการวางเฉยไม่ทำหน้าที่ตามกฏหมายของศาลยุติธรรม ทั้งนี้เห็นว่าการเกิด ป.ป.ช. เป็นการพัฒนาที่สิ้นเปลือง เพราะตามกฎหมายนั้นสำนักงานอัยการจะต้องทำหน้าที่นี้อยู่แล้ว และคดีที่ ป.ป.ช. ขาดอายุความ ใครจะรับผิดชอบ
ดังนั้นการอภิวัฒน์กระบวนการยุติธรรมต้องทำให้มีประสิทธิภาพและลดค่าใช้จ่าย เพราะปัจจุบันมีกระบวนการหากินในกระบวนการยุติธรรมจำนวนมาก เช่น การใช้เงินประกันตัวจากความผิด ทำให้เกิดการกู้นอกระบบ และในยุคพ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร มีการนำบริษัทประกันมาดำเนินธุรกิจในกระบวนการนี้ ทั้งที่ตามกฎหมายระบุชัดเจนว่าการขอประกันตัว ไม่ต้องมีหลักประกัน นอกจากนี้ศาลสูงสุดไทยยังเป็นที่เดียวในโลกที่พิจารณาในชั้นสืบข้อเท็จจริง ทั้งที่ในประเทศที่เจริญแล้วศาลสูงสุดต้องทำหน้าที่ทบทวนตรวจในทางเทคนิคข้อกฎหมายเท่านั้น
ขณะที่อัยการต้องทำหน้าที่คัดกรองคดีไม่ใช่ส่งฟ้องอย่างเดียว เพราะเท่าที่ทราบขณะนี้มีคดีค้างศาลอยู่กว่า ๒ หมื่นคดี นอกจากนี้ยังระบุว่า กระบวนการยุติธรรมไทยไม่ได้มี ๒ มาตรฐาน เพราะไม่มีมาตรฐานเลย โดยหากกระบวนการยุติธรรมไทยมีประสิทธิภาพปัญหาในบ้านเมืองจะไม่เกิด
ที่มา http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1403945636
จุดยืนของสหรัฐและชาติยุโรปที่ใช้กับทุกประเทศทั่วโลก คือ ต่อต้านการเมืองที่ไม่เป็นประชาธิปไตย ไม่มีการเลือกตั้ง ประชาชนไม่มีสิทธิตัดสินใจทางการเมือง แล้วจะนำมาสู่การคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจและตัดเงินช่วยเหลือ
ขณะเดียวกันก็เกิดกระแสรักชาติในหมู่คนไทยที่มีจุดยืนสนับสนุนให้ คสช. เข้ายึดอำนาจ
ด้วยการชูประเด็นต่อต้านสินค้าอเมริกาบ้าง ต่อต้านสินค้าจากกลุ่มอียูบ้าง นี่ไม่รู้ว่าในบอลโลกที่กำลังแข่งกันอย่างเมามันอยู่นี้ จะต้องต่อต้านไม่ดูทีมยุโรปที่ลงเตะด้วยหรือเปล่า
หรือกระแสต่อต้านของผู้มีอุดมการณ์รักชาติสุดโต่งเหล่านี้จะยังยืดเยื้อไปอีกหลายปีหรือไม่ เพราะจบจากบอลโลกในเดือนหน้า อีก ๒ ปีถัดไป ก็จะมีเกมบอลที่ยิ่งใหญ่ระดับน้องๆ บอลโลกเกิดขึ้นอีก นั่นคือ บอลยูโรหรือบอลชิงแชมป์แห่งชาติยุโรป ที่เปรียบกันว่าเป็นบอลครึ่งโลก
อีกทั้งในบอลโลกและบอลยูโร คนไทยก็จะแห่กันดูอย่างจริงจัง ต้องมีการถ่ายทอดสดแบบนี้ในทุกๆ ๒ ปี ในบอลยูโร ๒๐๑๖ จะเกิดบรรยากาศอะไรในหมู่ผู้มีอุดมการณ์ชาตินิยมสุดโต่งในบ้านเรา โปรดติดตาม - วงศ์ ตาวัน, ชกคาดเชือก.
"...เพราะเรื่องของเครือญาติสายเลือดลูกหลาน เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการถ่ายทอดทรัพย์สมบัติและอำนาจที่สืบทอดกันไป ใครจะได้ตำแหน่งได้สมบัติก็เป็นเรื่องคอขาดบาดตาย เพราะถ้าไม่เป็นไปตามแผนการก็มีการล้มล้างกันได้" [๒]ข้อเขียนทั้ง ๓ ชิ้นของอาจารย์ธเนศที่ผมนำมาโพสต์ไว้ ณ ที่นี้ ได้รับอิทธิพลทางความคิดมาจากงานชิ้นสำคัญของนักมานุษยวิทยา Marshall Sahlins [๓]
(๑) สำหรับปี ๒๐๑๔ ก็เป็นปีใหม่ที่ระทึกใจ รุนแรง โดยสภาวะวิตกจริตจะปรากฏตั้งแต่ปลายปี ๒๐๑๓ แสดง "ความต่อเนื่อง" ประหนึ่งเวลาแห่งประวัติศาสตร์ยากที่จะหลุดออกจากผีแห่งกาลเวลาที่กำกับ "ความทรงจำ" ย้อนกลับไปไกลจนถึงเมื่อสี่สิบปีที่แล้ว สี่สิบกว่าปีน้อยๆ แห่งเวลาและความสำนึกแห่งอำนาจของการเมือง "มหาชน" (mass politic) ที่เชื่อมโยงกับปฏิบัติการของเหล่าเครือข่ายชนชั้นไม่ว่าจะเป็นชนชั้นไหน สงครามระหว่างครอบครัว สงครามของกลุ่มชาติพันธุ์ ที่ต่างฝ่ายต่างกระทำในนามของคนอื่นๆ การต่อสู้ของกลุ่มคนไปจนถึงครอบครัวกลายเป็นจักรกลสำคัญของการเปลี่ยนแปลงและการครอบครองอำนาจไปจนถึงการสถาปนาอำนาจ การสถาปนาผ่านกลไกแห่งความเป็นนามธรรมอย่าง "ประชาชน" ที่ "มาก่อนเวลา" และ "หลังเวลา" ไปพร้อมๆ กันประหนึ่งกรอบคิดรัฐธรรมนูญอเมริกัน "We the People" ยังคงหลอกหลอนประหนึ่งผีแห่งรัฐสมัยใหม่ไม่สามารถจะไปทั้งสวรรค์และนรก
ดังที่ Marshall Sahlins นักมานุษยวิทยาชื่อดังชาวอเมริกันได้กล่าวไว้ว่า 'the elementary forms of kinship, politics and religion, are all in one' โดยสิ่งต่างๆ เหล่านี้ก็พร้อมเสมอที่จะขัดแย้งกันเองหรือขัดกันภายในตัวเอง ผีของอรชุนก็ยังคงไม่ไปผุดไปเกิด (ดาวน์โหลดต้นฉบับเต็มๆ ได้ ที่นี่)
(๒) แต่สำหรับ Sahlins แล้ว 'the elementary forms of kinship, politics and religion are all in one' นี่เป็นประโยคที่ Sahlins ลงท้ายไว้ในบทความชื่อ "The Stranger-King of Elementary Forms of the Politics of Life" ...ระบบเครือญาติหรือการนับญาติที่ไม่ได้มีความสำคัญกับการเมืองสมัยใหม่อีกต่อไป...แต่พลังของเลือดย่อมข้นกว่าน้ำก็ยังเป็นสิ่งที่เห็นได้จากการเมืองไทยจนทำให้คำกล่าวของ Sahlins ที่กล่าวมาข้างต้นเป็นสิ่งที่มีความหมาย เพราะเรื่องของเครือญาติสายเลือดลูกหลาน เป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับการถ่ายทอดทรัพย์สมบัติและอำนาจที่สืบทอดกันไป ใครจะได้ตำแหน่งได้สมบัติก็เป็นเรื่องคอขาดบาดตาย เพราะถ้าไม่เป็นไปตามแผนการก็มีการล้มล้างกันได้ ใครเลือกจะอยู่กับอำนาจของใครในอนาคตก็เปรียบประดุจการแทงหวย ถ้าไม่ถูกกินก็ถือว่าโชคดีไป
(๓) สภาวะก่อนสมัยใหม่และสภาวะของสังคมโบราณเป็นสภาวะที่ไม่ได้แยกการเมืองออกจากศาสนา กรอบคิดปรากฏให้เห็นได้ในงานของ Georges Dumezeil กับการศึกษาตำนานของพวกอินโด-ยุโรเปี่ยน ให้ภาพของการเป็นหนึ่งเดียวกันของการเมืองและศาสนา ไปจนถึงทำให้เห็นได้ว่าไม่มีการแยกกันระหว่างตะวันออกและตะวันตก ครั้นถ้าใช้คำของนักมานุษยวิทยาอย่าง Marshall Sahlins แล้ว การเมือง ศาสนา และระบบเครือญาติ (kinship) ทั้งเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน...
ดังนั้น ถ้าการเมือง/ศาสนา/เครือญาติ (ครอบครัว) ทั้งหมดเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันแล้วก็ทำให้ภาพของการเป็นผู้นำทางศาสนาและผู้นำทางการเมืองตลอดจนความเป็นเครือญาติเป็นอะไรที่แยกจากกันยากอ้างอิง
กรอบความคิดอำนาจอธิปัตย์สูงสุดและเป็นเอกภาพปรากฏให้เห็นในความคิดของ Jean Bodin อำนาจขององค์อธิปัตย์นั้นจะอยู่ในระนาบเดียวกันกับผู้ถูกกฎบังคับใช้ไม่ได้ ผู้ใช้กฎใช้ "มือ" บังคับใช้กฎฉันใด ผู้ใช้ "มือ" นั้นก็ไม่สามารถที่จะใช้ "มือ" บังคับใช้ "มือ" นั้นเองได้ ถ้าจะกล่าวอย่างง่ายๆ การมัดมือตนเองเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ ผู้ออกกฎจึงเป็นผู้บังคับใช้กฎมากกว่าที่จะเป็นผู้ถูกควบคุมจากกฎ ในแง่นี้ กฎของผู้ออกกฎมีไว้ใช้กับคนอื่นๆ การเป็นองค์อธิปัตย์จึงอยู่เหนือกฎหมาย อำนาจแห่งองค์อธิปัตย์เป็นอำนาจแห่งการสร้างในทำนองเดียวกันอำนาจของพระผู้เป็นเจ้าแต่เป็นผู้อยู่เหนือสรรพสิ่งที่พระองค์สร้าง
กล่าวได้ว่าชนชั้นกลางในสังคมไทยเป็นกลุ่มคนที่มีความ "เมตตากรุณา" ฝังอยู่ แต่ความ "เมตตากรุณา" เป็นความรู้สึกที่มีเงื่อนไขกำกับอยู่ด้วย นั่นคือเป็นความ "เมตตากรุณา" ต่อผู้ที่อยู่เบื้องล่างและต้องเป็นผู้ที่ไม่เผยตนขึ้นมาเท่าเทียมเป็นอันขาด
หากเผยอขึ้นมาเท่าเทียม ก็ไม่สามารถแสดงความเมตตาได้ ปฏิบัติการต่อความอยุติธรรมที่ผ่านมาของสังคมไทย จึงเป็นการแสดงความ "เมตตากรุณา" ต่อผู้ที่ต้องยอมสยบอยู่ภายใต้ความอยุติธรรมนั้น และเมื่อได้รับความ "เมตตากรุณา" ไปแล้ว ก็ต้องสำนึกในบุญคุณให้มากและต้องตอบแทนบุญคุณด้วย (หน้า ๑๓๓)
กล่าวโดยรวบรัดที่สุด ข้อเสนอของนิธิในบทความนี้คือ ความสัมพันธ์เชิงอำนาจในการเมืองไทย ถูกกำหนดจากวัฒนธรรมยิ่งกว่าตัวบทซึ่งถูกบัญญัติไว้ในรัฐธรรมนูญ...ขณะที่รัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษรในสังคมไทยต่ำต้อยจนถูกฉีกได้ทุกฉบับ รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรมกลับเปลี่ยนยาก...
เมื่ออ่านบทความนี้ต่อไป ผู้อ่านจะค้นพบความไม่ลงรอยระหว่างรัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษร กับ "รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรม" ถึงขั้นเรียนรู้ว่า "รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรม" มีสถานะสูงส่งกว่ารัฐธรรมนูญลายลักษณ์อักษร...
นิธีบรรยายเรื่องนี้ละเอียด...พูดคราวๆ คือความคิดต่อสถาบันแทรกตัวในวัฒนธรรมไทยจนยากที่จะขาดสถาบันไปได้, สังคมไทยไม่ได้บัญญัติให้พุทธศาสนาเป็นศาสนาประจำชาติ แต่ก็ไม่แยกศาสนาจากเรื่องทางโลกแบบตะวันตก, คนไทยต้องการให้ทหารมีอิทธิพลทางการเมือง...[๑]เมื่อลองนำรัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรมไทยมาใช้อธิบายการเมืองไทยสมัยทักษิณ ชินวัตร ศาสตราจารย์อรรถจักร์ สัตยานุรักษ์ เขียนไว้อย่างน่าสนใจยิ่งในหนังสือ "ประชาธิปไตย" คนไม่เท่ากัน (มีนาคม ๒๕๕๗) ว่า
พันตำรวจโท ดร.ทักษิณ ชินวัตร ซึ่งเป็นกลุ่มทุนใหม่ที่เพิ่งเติบโตขึ้นมานั้นไม่ยอมปฏิบัติตาม "รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรมของชนชั้นสูง" และได้กระทำการอัน "สั่นคลอน" โครงสร้างอำนาจที่ได้รับการสถาปนาขึ้นมาในทศวรรษ ๒๕๒๐ เป็นต้นมา [๒]
วัฒนธรรมทางการเมืองคือรัฐธรรมนูญที่แท้จริงของรัฐเพราะฉะนั้น การจะเข้าใจสังคมการเมืองไทยให้ถ่องแท้ที่สุดก็ต้องเข้าใจวัฒนธรรมไทยนั่นเอง ดังที่ Andrew Walker จากมหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย กล่าวสรุปงานของนิธิไว้ในบทความชิ้นนี้ (The rural constitution and the everyday politics of
สำหรับผู้ที่สนใจ รัฐธรรมนูญฉบับวัฒนธรรมไทย ๒๕๕๗ ของนิธิ เอียวศรีวงศ์ อ่านภาษาไทยกันได้ ที่นี่ และภาษาอังกฤษ ที่นี่For Nidhi, this "cultural constitution" is much more important than any written document in accounting for the underlying rationale of Thai political life.
เชิงอรรถ
ผู้คนในประเทศไทยควรจะต้องตระหนักให้มากขึ้นว่าปัญหาของประเทศไม่ได้เกิดจากการโกงบ้านกินเมืองอย่างเดียว แม้ว่าสิ่งนั้นจะมีจริงและสมควรแก้ไข แต่คนที่ดูเหมือนมือสะอาดก็ใช่ว่าจะผุดผ่องอันใดนักหนา เพราะเงื่อนไขที่ก่อเรื่องมากกว่าคือ ระบบที่ทำให้คนจำนวนหนึ่งรวยได้อย่างเหลือล้นโดยไม่ต้องโกง ขณะคนส่วนใหญ่ลำบากได้อย่างเหลือเชื่อทั้งๆ ที่ไม่ได้เกียจคร้าน (ตัวหนานี่ผมเน้นเองนะครับ)จะเห็นได้ว่าการมองทะลุปัญหาตัวบุคคลเพื่อจะให้เห็นไปถึงปัญหาในระดับโครงสร้างนั้น ต้องอาศัยระดับการมองที่สูงขึ้นไป ในทัศนะผมเห็นว่าเป็นปัญหาใหญ่ เพราะคนส่วนใหญ่มองเห็นแต่ระดับบุคคลเช่นว่า ชีวิตลำบากเพราะเกียจคร้าน ไม่ขยัน (เหมือนอย่างในภาพข้างล่างนี้ที่เป็นวาทกรรมที่ว่า "คนเรามีต้นทุนชีวิตไม่เท่ากัน" แต่ไม่เคยถามต่อว่า โครงสร้างอะไรที่ทำให้คนเรามีต้นทุนชีวิตที่ไม่เท่ากัน)
คือแนวคิดนิยมทหาร ได้แก่ การที่ประชาชนยอมรับค่านิยมที่เกี่ยวกับทหาร ความรักชาติ ความมีระเบียบวินัยเข้มงวด ความเข้มแข็ง ความแข็งแกร่ง ซึ่งอาจนำไปสู่การยอมให้ทหารมาปกครองประเทศ หรือการนิยมใช้กำลังทหารเป็นเครื่องมือในการดำเนินนโยบายทั้งในประเทศและต่างประเทศ
คือการปกครองโดยคณะทหาร ภายหลังจากการยึดครองอำนาจรัฐด้วยกำลังทหาร และจัดการปกครองด้วยอำนาจเผด็จการ ผู้ปกครองใช้อำนาจการตัดสินใจโดยไม่ใช้กระบวนการรับฟังความคิดเห็นของประชาชนตามระบอบประชาธิปไตย ในบางครั้งใช้วิธีการควบคุมบังคับและการลงโทษที่รุนแรงเด็ดขาดกับฝ่ายที่คัดค้านไม่เห็นด้วยในทางการเมือง ใม่ใช้กระบวนการพิจารณาคดีตามหลักนิติธรรม ในบางกรณีรัฐบาลทหารได้เป็นรัฐบาลอยู่นาน เพราะได้รับการสนับสนุนจากประชาชนบางส่วนที่นิยมการมีผู้นำที่เข้มแข็ง เช่น รัฐบาลของพันโท อับเดล นัสเซอร์ (Abdel Nasser) แห่งประเทศอียิปต์ ที่ก่อรัฐประหารใน ค.ศ. ๑๙๕๒ และต่อมาได้ดำรงตำแหน่งประธานาธิบดีใน ค.ศ. ๑๙๕๖ จนกระทั่งถึงแก่กรรมใน ค.ศ. ๑๙๗๐ การปกครองของนายพลปิโนเชต (Pinochet) ในประเทศชิลี ระหว่าง ค.ศ.๑๙๗๓ - ๑๙๘๙ การปกครองของนายพลซูฮาร์โต ในประเทศอินโดนีเซีย ค.ศ. ๑๙๖๘ การปกครองโดยรัฐบาลทหารในสหภาพพม่าตั้งแต่ ค.ศ. ๑๙๖๒ จนถึงปัจจุบัน การปกครองประเทศไทยภายหลังการปฏิวัติเมื่อ พ.ศ. ๒๕๐๑ โดยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ จนถึงวันประกาศใช้รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยใน พ.ศ. ๒๕๑๑
สฤษดิ์ ธนะรัชต์ราชบัณฑิตยสถาน. (๒๕๕๖). พจนานุกรมศัพท์รัฐศาสตร์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน. พิมพ์ครั้งที่ ๒. กรุงเทพฯ: อรุณการพิมพ์. น. ๑๗๐ - ๑๗๑.
"รัฐประหารคราวนี้ (๑๙ กันยายน ๒๕๔๙) เราได้เห็นความคิดที่ฝังลึกในภูมิปัญญาของปัญญาชนเหล่านี้ชัดเจน กรอบของความคิดนี้มีคนเรียกว่าประชาธิปไตยแบบภูมิปัญญาไทย แต่ผู้เขียนเห็นว่าเป็นอภิชนาธิปไตยที่มีประชาธิปไตยเป็นแต่เปลือก"คลิกอ่านที่นี่ http://invisiblenews.exteen.com/20061108/entry-1
ปัจจุบันเราเรียกระบอบการปกครอง หรือ form of government ของไทยเราว่าเป็นระบอบประชาธิปไตยที่มีพระมหากษัตริย์เป็นประมุข ควรที่จะเรียกอีกแบบหนึ่ง คือ ระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ที่มีคณะรัฐมนตรีบริหารราชการ ... เป็นรูปแบบที่จงใจจะจำกัดความหลากหลาย ไม่ใช่เฉพาะในเชิงสังคมวัฒนธรรมอย่างเดียวเท่านั้น แต่ทว่าเป็นการจำกัดความหลากหลายในระดับที่ผมเรียกว่า ระดับ existentialist (การดำรงอยู่) เป็นความหลากหลายในเชิงความเป็นตัวตนของมนุษย์ ใน existential activity (กิจกรรมการดำรงอยู่) หรือเป็น existential diversity (ความหลากหลายของการดำรงอยู่)
โดยพื้นฐานแล้ว ความเป็นมนุษย์เราคืออะไร ในความคิดผม สิ่งที่เป็นหัวใจของมนุษย์เลยคือ freedom คือ เสรีภาพ* ... ถ้ามนุษย์ไม่สามารถจะคิดอะไรที่อยากจะคิดได้ ไม่สามารถที่จะพูดอะไรในสิ่งที่ตัวเองอยากพูดได้ ก็ไม่ใช่มนุษย์แล้ว ฉะนั้น โดยระบอบการปกครองแบบนี้ เนื้อแท้ของมันออกแบบให้จำกัด existence ของเรา
เห็นภาพ “ลุงกำนัน-สุเทพ เทือกสุบรรณ” เลขาธิการคณะกรรมการประชาชนเพื่อการเปลี่ยนแปลงประเทศไทยให้เป็นประชาธิปไตยที่สมบูรณ์อันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (กปปส.)ใส่อุปกรณ์ระโยงรยางค์หลังผ่าตัดหัวไหล่แล้ว ก็รู้สึกเห็นใจในความเสียสละที่อาสามาเป็นผู้นำมวลมหาประชาชนยิ่งนัก
