สงครามภาษีสหรัฐฯ-จีน:
การวิเคราะห์เชิงวิพากษ์ต่อภาวะกลืนไม่เข้าคายไม่ออกของการผลิตในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

US-China Tariff War: What Will Southeast Asia's Manufacturers Stand To Lose?

สงครามภาษีระหว่างสหรัฐฯ และจีนที่ทวีความรุนแรงได้ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ในพลวัตการค้าโลก โดยเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กลายเป็นทั้งสนามรบและแหล่งทดสอบการปรับตัวทางเศรษฐกิจ บทความนี้วิเคราะห์มิติสิบประการที่เชื่อมโยงกันอย่างลึกซึ้ง ตั้งแต่โครงสร้างของสงครามภาษีไปจนถึงผลกระทบระดับโลก โดยอ้างอิงจากสารคดี CNA Insider "สงครามภาษีสหรัฐฯ-จีน: ผู้ผลิตในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้จะสูญเสียอะไรบ้าง?" เพื่อชี้ให้เห็นความท้าทายและโอกาสที่สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) เผชิญอยู่ ผ่านมุมมองระดับบัณฑิตศึกษา การวิเคราะห์นี้ผสมผสานมุมมองวิชาการ ข้อมูลเชิงประจักษ์ และกรอบทฤษฎีเพื่อตรวจสอบการปะทะกันของภูมิรัฐศาสตร์ เทคโนโลยี และความยืดหยุ่นทางเศรษฐกิจ

สงครามภาษีสหรัฐฯ-จีน ซึ่งรุนแรงขึ้นภายใต้ทรัมป์ แสดงถึงกลยุทธ์ปกป้องที่มุ่งลดการขาดดุลการค้าของสหรัฐฯ ด้วยภาษีสูงถึง 54% (CNA Insider, 2025) นโยบายนี้เปลี่ยนทิศทางการส่งออก 3 ล้านล้านดอลลาร์ของจีน ซึ่งมีส่วนเกินการค้าเกือบ 1 ล้านล้านดอลลาร์ในปี 2024 (New York Times, 2025) สู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ดังที่ Hufbauer และ Lu (2018) โต้แย้ง การเปลี่ยนทิศทางการค้านี้บิดเบือนตลาดภูมิภาค บังคับให้อาเซียนรับสินค้าส่วนเกินที่เดิมมุ่งสู่ผู้บริโภคตะวันตก พลวัตนี้เผยให้เห็นการแข่งขันทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ภาษีกลายเป็นเครื่องมือแห่งอำนาจ ซึ่งถูกวิจารณ์จากมาเลเซียว่า "ไม่ถูกต้อง" (CNA Insider, 2025)

การผลิตในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเป็นรากฐานของความเจริญรุ่งเรืองในภูมิภาค เผชิญภัยคุกคามจากสองด้านนี้ ในอินโดนีเซีย อุตสาหกรรมสิ่งทอที่เคยรุ่งเรืองด้วยยอดขาย 1.3 พันล้านดอลลาร์ของ Streetex ในปี 2020 ล่มสลาย โดยมี 60 บริษัทปิดตัวและคนงาน 250,000 คนถูกเลิกจ้างภายในปี 2024 (สมาคมผู้ผลิตเส้นใยอินโดนีเซีย, 2023-2024) ภาคโซลาร์ของมาเลเซีย ซึ่งได้รับการสนับสนุนจาก Jinko Solar มูลค่า 800 ล้านดอลลาร์ พังทลายจากภาษีสหรัฐฯ สูงถึง 271% (CNA Insider, 2025) ศูนย์ยานยนต์ของไทย ซึ่งผลิต 2.4 ล้านคันในปี 2012 หดตัวเหลือ 1.4 ล้านคันในปี 2024 จากการแข่งขันของ BYD (Kriangkrai, 2025) กรณีเหล่านี้แสดงถึงภูมิภาคที่ "ว่ายทวนน้ำ" ขณะเผชิญการปิดโรงงานและผลกระทบทางสังคม (CNA Insider, 2025)

การพุ่งสูงขึ้นของการส่งออกจีน ซึ่งขับเคลื่อนโดยเศรษฐกิจในประเทศที่ชะลอตัวและภาษีสหรัฐฯ ทวีความรุนแรงขึ้นนี้ ด้วยการส่งออกที่สูงเป็นประวัติการณ์ในปี 2024 เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กลายเป็นเป้าหมายของ "สึนามิสินค้าจีน" ตั้งแต่สิ่งทอไปจนถึง EV (CNA Insider, 2025) สอดคล้องกับทฤษฎีของ Krugman (1991) เรื่องความไม่สมดุลทางการค้า ซึ่งระบุว่าประเทศที่เน้นการส่งออกครอบงำตลาดใกล้เคียง แต่ประสิทธิภาพของจีน ซึ่งถูกเข้าใจผิดว่าเป็น "กำลังการผลิตเกิน" มาจากโครงสร้างพื้นฐานที่เหนือชั้นและแรงงานที่มีวินัย (CNA Insider, 2025) ประสิทธิภาพนี้ขับเคลื่อนการส่งออกสิ่งทอมูลค่า 293.6 พันล้านดอลลาร์ในปี 2023 (ข้อมูลรัฐบาลจีน, 2023)

ความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีตอกย้ำความเหนือกว่าของจีน โรงงานที่ใช้ AI และเครื่องทออัตโนมัติทำงานตลอด 24 ชั่วโมง ซึ่งแตกต่างจากรูปแบบที่ใช้แรงงานเข้มข้นของอาเซียน (CNA Insider, 2025) ดังที่ Acemoglu และ Restrepo (2019) ระบุ ระบบอัตโนมัติขยายช่องว่างผลผลิต ในอินโดนีเซีย ผู้ผลิตสิ่งทอบ่นว่า "แข่งขันไม่ได้" กับโรงงาน "มืด" ของจีน ขณะที่มาเลเซียล้มเหลวในการตามทันความก้าวหน้าของจีน (CNA Insider, 2025)

วิกฤตสิ่งทอในอินโดนีเซียแสดงถึงความเสียหายในท้องถิ่น สินค้าจีนราคาถูกทำลายตลาดในประเทศและการส่งออก โดยแบรนด์อย่าง Zara และ Nike ลดการผลิตในอินโดนีเซีย (CNA Insider, 2025) ผลกระทบต่อคนงาน 800,000 คนกลายเป็นประเด็นการเมือง (สื่ออินโดนีเซีย, 2024) เช่นเดียวกัน การล่มสลายของโซลาร์ในมาเลเซียสะท้อนถึงการปะทะกันของนโยบายมหาอำนาจ ซึ่งสหรัฐฯ ใช้ภาษีตัดขาดอุตสาหกรรมของมาเลเซีย (CNA Insider, 2025)

ภาคยานยนต์ไทยเผชิญการเปลี่ยนแปลง โดย EV ของ BYD ขัดขวางอุตสาหกรรมที่พึ่งพาเครื่องยนต์สันดาป การปิดโรงงานของ Subaru และ Nissan สะท้อนถึงการเปลี่ยนสู่การผลิตที่ใช้ระบบอัตโนมัติ ซึ่งสร้างงานน้อยลง (Kriangkrai, 2025) ในทางกลับกัน การเติบโตของนิกเกิลในอินโดนีเซียจากทุนจีนสร้างงาน 200,000 ตำแหน่ง แม้เผชิญปัญหาสิ่งแวดล้อม (Carnegie Endowment, 2025)

ความยืดหยุ่นของอาเซียนปรากฏผ่านการปรับตัว อินโดนีเซียเจรจากับ EU มาเลเซียใช้แร่ธาตุสำคัญ และไทยมุ่งสู่อุตสาหกรรม EV (CNA Insider, 2025) กลยุทธ์เหล่านี้สอดคล้องกับกรอบของ Porter (1990) เรื่องความได้เปรียบทางการแข่งขัน อาเซียนคาดการณ์การเติบโต 5% แม้มีอุปสรรค (World Bank, 2025)

ระดับโลก ผลกระทบจากสงครามภาษีขยายวงกว้าง โดยมีมาตรการต่อต้านการทุ่มตลาดในชิลี เม็กซิโก และอินเดีย สหรัฐฯ แซงหน้าจีนเป็นตลาดส่งออกหลักของอาเซียนในปี 2024 แต่เผชิญความเสี่ยงจากนโยบายปกป้อง (CNA Insider, 2025) ดังที่ Rodrik (2018) แนะนำ ต้องมีนโยบายที่ชาญฉลาด

โดยสรุป เอเชียตะวันออกเฉียงใต้เผชิญทั้งความเปราะบางและโอกาสจากสงครามภาษี อาเซียนต้องใช้เทคโนโลยีและกลยุทธ์เพื่อเติบโตอย่างยั่งยืน แม้ในยามที่ยักษ์ใหญ่ปะทะกัน

เอกสารอ้างอิง

• Acemoglu, D., & Restrepo, P. (2019). Automation and New Tasks. Journal of Economic Perspectives.
• Hufbauer, G. C., & Lu, Z. (2018). The Costs of Trump’s Trade War. Peterson Institute for International Economics.
• Krugman, P. (1991). Geography and Trade. MIT Press.
• Porter, M. E. (1990). The Competitive Advantage of Nations. Free Press.
• Rodrik, D. (2018). Straight Talk on Trade. Princeton University Press.