ความยุติธรรมในประเทศไทย

ข่าวกรณีของจาตุรนต์ ฉายแสง 

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1403252092

ชวนให้นึกถึงหนังสือแปล เล่มนี้

บทสนทนาตอนหนึ่งในหนังสือชวนให้ตั้งข้อสงสัยเกี่ยวกับ 

"ความยุติธรรมในประเทศนี้" 

ว่า มันเหมือนหรือต่างจาก "ความยุติธรรม" ตามสามัญสำนึกของเราอย่างไร?

ทนายจำเลย คลาริสซ่า 

                “ท่านได้รับฟังหลักฐานจากผู้เชี่ยวชาญทางวิทยาศาสตร์หลายต่อหลายท่านว่าการตรวจ

สอบดินระเบิดเจลิกไนต์ที่ใช้เป็นพื้นฐานมาตัดสินว่าผู้ยื่นอุทธรณ์มีความผิดนั้น ล้วนแต่เชื่อถือไม่ได้

ทั้งสิ้น เชื่อถือไม่ได้พอๆ กับหลักฐานของนักพิสูจน์ลายนิ้วมือที่ฝ่ายอัยการใช้มาฟ้องร้องดำเนินคดี...

             “ท่านได้ฟังหลักฐานจากเจ้าหน้าที่เรือนจำจำนวนหนึ่งว่าผู้ยื่นอุทธรณ์ถูกซ้อมสะบักสะบอม

ว่าที่พวกเขาตาเขียวช้ำ ซี่โครงหักและมีบาดแผลถลอกปอกเปิกนั้นหาใช่เกิดจากนิสัยวิตถารประเภท

อยู่ดีๆ ก็ชอบทุ่มตัวตกบันไดลงมาซึ่งทั้งห้ามีตรงกันตามที่เจ้าหน้าที่กล่าวอ้างในตอนนั้นไม่

              “ท่านได้ฟังและเห็นหลักฐานที่มิอาจบ่ายเบี่ยงเป็นอื่นได้ว่าบันทึกที่จดปากคำผู้ยื่นอุทธรณ์

นั้นได้ถูกปลอมแปลงขึ้นภายหลังโดยเจ้าหน้าที่ตำรวจผู้ทำการสอบสวน เราพิสูจน์จนได้ข้อยุติว่า

เจ้าหน้าที่ตำรวจผู้รับผิดชอบคดีนี้ เมื่อรังแกข่มขู่ลูกความของดิฉันจนรีดเค้นเอาคำสารภาพได้แล้วยัง

มิหนำใจ ก็ถึงกับตกแต่งแก้ไขหลักฐานของตนเองโดยเขียนหน้าต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับคดีนี้ในสมุด

บันทึกของพวกเขาขึ้นใหม่หมด”

อัยการ ออกุสตุส 

                “เพื่อนผู้รอบรู้ของกระผมขอให้เรายอมรับว่ามีข้อสงสัยที่มีเหตุผลว่าผู้ยื่นอุทธรณ์เป็นตัว

การวางระเบิดร้านกาแฟแมวกับแตงจริงหรือไม่ ทว่าท่านผู้พิพากษาที่เคารพ อะไรหรือคือข้อสงสัยที่

มีเหตุผล? เมื่อไหร่จึงมีเหตุผลที่จะสงสัย? ใครกันที่เรามีเหตุผลจะสงสัย?.....

              “ท่านผู้พิพากษาที่เคารพ กระผมต้องขอถามว่ามีเหตุผลหรือไม่ที่จะสันนิษฐานว่าคนเหล่านี้

มิใช่ผู้ก่ออาชญากรรมอันสยดสยองรายนี้ในเมื่อบัดนี้สิบห้าปีผ่านไป แทบไม่มีโอกาสเหลือแล้วที่จะ

คนพบตัวผู้ต้องหาเผื่อเลือกรายอื่นมาดำเนินคดี? มีเหตุผลหรือไม่ที่จะล้มเลิกสมมติฐานที่น่าเชื่อใน

สภาพที่ไม่มีสมมติฐานแย้งที่น่าเชื่อใดๆ อยู่เลย? กระผมใคร่ตั้งข้อสังเกตว่าข้อโต้แย้งของผู้อุทธรณ์

ไม่มีเค้ารอยข้อเสนอแนะใดๆ เลยว่าใครล่ะที่อาจเป็นผู้ก่ออาชญากรรมรายนี้ ถ้าหากพวกเขาบริสุทธิ์

จริง?”

ผู้พิพากษาถ้วนเท่ากับ อธิบดีศาลสูง

                “จำต้องกล่าวย้ำซ้ำแล้วซ้ำอีกอย่างไม่รู้เหนื่อยหน่ายในศาลแห่งนี้ว่าคติบทพื้นฐานของความ

ยุติธรรมแห่งประโยชน์นครคือ ประโยชน์สุขของประชาชนคือกฎหมายสูงสุด คติบทนี้ประยุกต์ใช้

ได้ดียิ่งกับคำถามเบื้องหน้าเรา เรามีเหตุผลที่จะสงสัยก็ต่อเมื่อประโยชน์สุขของประชาชนเรียกร้อง

ต้องการให้สงสัยเท่านั้น หาไม่แล้วก็ไม่มีเหตุผลที่จะสงสัย ก็แล้วประโยชน์สุขโดยรวมจะได้รับการ

ส่งเสริมเพิ่มพูนขึ้นด้วยการสงสัยความเที่ยงตรงต่อสัจจะและซื่อสัตย์สุจริตของเจ้าหน้าที่ตำรวจ

รวมทั้งปรีชาญาณของผู้พิพากษากับคณะลูกขุนของเรากระนั้นหรือ? การปลูกฝังความสงสัยดัง

กล่าวให้เกิดขึ้นจะไปรับใช้ผลประโยชน์ใคร?

               “กฎหมายคือกลไกมหึมาเพื่อผลิตสิ่งดีงามในอนาคตขึ้นมาจากเรื่องเลวร้ายในอดีต โดย

เฉพาะอย่างยิ่งกฎหมายอาญานั้นมุ่งสนองตอบต่อความอยุติธรรม อาชญากรรมและการประพฤติผิด

เล็กๆ น้อยๆ ในอดีตด้วยการประยุกต์ใช้ระบบการลงอาญาที่จำแนกตามความผิดขั้นหนักเบาอย่าง

ละเอียดเพื่อเพิ่มการประพฤติดีในอนาคตให้สูงสุดโดยผ่านการป้องปราม

                “หากจะให้กลไกนี้ดำเนินงานด้วยดี มีเงื่อนไขจำเป็นสามประการ ประการแรก อาชญา-

กรรมต้องถูกลงโทษ ประการที่สอง การลงโทษต้องสาสมกับความผิด ประการที่สาม ต้องเชื่อกันทั่ว

ไปว่าอาชญากรถูกลงโทษ ความเชื่อประการสุดท้ายนี้จะปล่อยให้ถูกบ่อนทำลายไม่ได้ไม่ว่าจะต้อง

แลกด้วยอะไร

                “ยิ่งในสถานการณ์ปัจจุบันที่เราต้องเผชิญกับการรณรงค์ก่อการร้ายต่อวิถีชีวิตแบบประ-

โยชน์นครโดยบรรดาพวกต่อต้าน วิถีชีวิตของเราอย่างไม่ลดละเลิกรา ก็ยิ่งจะต้องยึดหลักประการนี้

ให้มั่นเป็นพิเศษ พวกที่มีศักยภาพจะกลายเป็นผู้ก่อการร้ายและอาชญากรจักต้องถูกยับยั้งไว้ด้วย

ความกลัวผลลัพธ์แห่งการกระทำของตน

                “ก็แลความสงสัยที่เราได้รับการเชิญชวนให้มีในวันนี้ย่อมจักไม่ปลุกเร้าความกลัวดังกล่าว

ให้หนักหน่วงรุนแรงขึ้น เป็นที่รู้กันว่ามีผู้กล่าวว่าความยุติธรรมควรจะตาบอด นั่นเป็นเท็จ ความ

ยุติธรรมต้องหูหนวกต่างหาก – หนวกต่อความสงสัยประดามีที่จะบ่อนทำลายการธำรงความ

ความยุติธรรม.....

                “ระบบยุติธรรมของเราทั้งหมดจะดำเนินงานได้ก็ต่อเมื่อทุกคนเชื่อว่ามันดำเนินงานไปด้วยดี

ผู้คิดจะกระทำผิดต้องถูกทำให้เชื่อว่าความผิดที่เขาคิดทำจะไม่คุ้ม และคนอื่นที่เหลือทุกคนก็ต้องถูก

ทำให้เชื่อว่าผู้คิดจะกระทำผิดเชื่อเช่นนั้น ด้วยวิธีการนั้นเราก็ลดทอนการละเมิดกฎหมายให้เหลือต่ำ

สุด และเพิ่มทั้งความมั่นคงและความรู้สึกมั่นคงของเราได้สูงสุดด้วย

                “ลองดูคดีที่คุณเห็นวันนี้สิ คำพิพากษาอันเดิมที่ตัดสินลงโทษผู้ยื่นอุทธรณ์ช่วยค้ำจุนความ

เชื่อของทุกคนว่าระบบดำเนินงานไปด้วยดี คุณอาจจะพูดก็ได้ว่าคำพิพากษาอันหนึ่งช่วยรักษาคำ

พิพากษาอีกอันไว้ ขืนกลับคำพิพากษาอันแรก คุณก็บ่อนทำลายคำพิพากษาอันหลังเท่านั้นเอง”

                “ท่านกำลังบอกว่า” นิโคลาสถาม “ถ้าหากคนทั้งห้าบริสุทธิ์ ก็จะต้องบูชายัญพวกเขาเพื่อ

เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมยังงั้นหรือครับ?”

                “แหม ภาษาของคุณจัดจ้าน ศาสตราจารย์” ผู้พิพากษากล่าว “ถ้าให้ผมพูด ผมจะไม่ใช้คำ

อย่างบูชายัญหรอก อันที่จริงนั่นเป็นแนวคิดที่แทบไม่มีใครเข้าใจในประโยชน์นคร มันเป็นอุปมา

อุปไมยทางศาสนาที่ตกทอดมาจากอดีต ไม่ค่อยเหมาะสมกับสภาพการณ์ของเราเท่าไรนัก

ผมชอบอุปมาอุปไมยทางเศรษฐกิจหรือการค้ามากกว่า พูดอย่างนี้เถอะว่าสิ่งที่เราเผชิญวันนี้เป็น

เรื่องของการได้อย่างเสียอย่าง”

                นิโคลาสถามยืนเพราะคำถามนี้ยังรบกวนใจเขาอยู่ “แต่สมมตินะครับ” เขาถามผู้พิพากษา

“ว่านักหนังสือพิมพ์เห็นชายคนหนึ่งอ้างปาว ๆ อยู่บนหลังคาคุกว่าเขาบริสุทธิ์ เขาควรจะสอบสวน

คำอ้างนั้นหรือเดินหนีไปเสียเฉยๆ ดี?”

                “โอ๊ย เดินหนีไปเลย!” ผู้พิพากษาถ้วนเท่ากับบอก “ช่างหัวมัน ผมได้รับจดหมายเยอะแยะ

จากคนคุกที่บอกว่าพวกมันถูกพิพากษาผิด ๆ ผมเกรงว่าผมคงโยนจดหมายพวกนั้นลงตะกร้าเศษ

กระดาษไปหมดแล้ว”